علت قارچ ناخن دست و پا چیست و چگونه درمان میشود؟

قارچ ناخن نوعی عفونت است که از طریق ترک های ناخن یا بریدگی های پوستی به وجود می آید. این عفونت می تواند باعث تغییر رنگ ناخن یا ضخیم تر شدن آن شده و با درد همراه باشد. از آنجا که انگشتان پا اغلب گرم و مرطوب هستند، در نتیجه محیط بسیار مناسبی برای رشد قارچ ها محسوب شده و انواع مختلف قارچ و گاه مخمرها می توانند قسمت های مختلف ناخن را درگیر کنند. در صورت عدم تشخیص و درمان عفونت ممکن است به سرعت گسترش یافته و ناخن های دیگر پا، پوست و حتی ناخن های دست را درگیر کند. به قارچ ناخن آنيكوميكوز (onychomycosis) نيز گفته مي شود. البته هنگامی که قارچ نواحی بین انگشتان پا و پوست پای فرد را آلوده می کند، به آن پای ورزشکار (tinea pedis) گفته خواهد شد.

علت قارچ ناخن

در افراد عادی و سالم، عفونت‌های قارچی ناخن‌ها بیشتر توسط قارچی که در رطوبت گرفتار شده است، ایجاد می‌گردد. قارچ‌های ناخن مکان‌های گرم، مرطوب و تاریک را دوست دارند. بسیاری از افراد به دلایل زیر به قارچ ناخن مبتلا می‌شوند:

• قدم زدن در اطراف استخرهای شنا
• استفاده از رختکن عمومی یا حمام مشترک (مانند حمام‌های سالن‌های ورزشی یا استخرهای شنا)
• راه رفتن با پای برهنه در یک منطقه عمومی
• رفتن به سالن‌های ارائه دهنده خدمات ناخن نامناسب
• زندگی و ارتباط با افراد دارای قارچ ناخن

ثابت شده است که ورزشکاران بیشتر مستعد ابتلا به قارچ ناخن هستند، که این موضوع می‌تواند به دلیل پوشیدن کفش‌های تنگ که از عرق خیس شده‌اند، همراه با ضربه‌های مکرر به ناخن‌های پا باشد. باید به این نکته نیز توجه نمود که فشارهای مکرر ناخن را ضعیف کرده و آن را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می‌کند.

علائم قارچ ناخن

عفونت قارچی ناخن ممکن است بخشی از ناخن، کل ناخن یا چندین ناخن را درگیر کند. مسلما دکتر عفونی به راحتی قادر به تشخیص این علائم و نشانه‌ها است. علائم شایع عفونت قارچی ناخن عبارت‌ند از:

• یک ناخن منحرف شده که ممکن است از بستر ناخن بلند شده باشد.
• بوی نامطبوعی که از ناخن آلوده به مشام می‌آید.
• وجود یک ناخن شکننده یا ضخیم

افراد در معرض ابتلا به قارچ ناخن

علل مختلفی برای عفونت قارچ ناخن وجود دارد. هر علتی درمان مخصوص به خود را دارد. اگرچه بسیاری از علل عفونت قارچی ناخن قابل پیشگیری هستند، برخی از عوامل خطر، احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. این عوامل خطر ساز عبارت‌اند از:

• ابتلا به دیابت
• بیماری که باعث گردش خون ضعیف می‌شود.
• سنین بالای ۶۵ سال
• استفاده از ناخن مصنوعی
• شنا در یک استخر عمومی
• وجود آسیب ناخن
• داشتن آسیب پوستی در اطراف ناخن
• وجود رطوبت طولانی مدت در انگشتان دست یا پا
• ضعف سیستم ایمنی
• استفاده از کفش‌های پنجه بسته مانند کفش تنیس یا چکمه

عفونت ناخن در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و این عفونت در بزرگسالان بیشتر از قارچ ناخن در کودکان دیده می‌شود. اگر یکی از اعضای خانواده شما اغلب به این نوع عفونت‌های قارچی مبتلا می‌شود، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده به آنها نیز بیشتر است. افراد مسن در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت قارچی ناخن هستند؛ زیرا گردش خون ضعیف‌تری دارند. همچنین با افزایش سن، ناخن‌ها کندتر رشد کرده و ضخیم‌تر می‌شوند.

انواع قارچ ناخن

عفونت زیر ناخنی انتهایی

عفونت زیرناخنی انتهایی رایج ترین نوع عفونت قارچی ناخن است که هم در ناخن های دست و هم در ناخن های پا دیده می شود. در صورت بروز عفونت، لبه ی بیرونی ناخن ناهموار میشود و رگه های زرد یا سفیدی روی ناخن به وجود می آید. عفونت، بستر ناخن و سطح زیرین آن را درگیر می کند.

عفونت سفید سطحی

عفونت های سفید سطحی، معمولاً در ناخن های پا دیده می شود. نوعی قارچ خاص لایه ی سطحی ناخن را درگیر می کند و نقاط سفیدی روی ناخن به وجود می آورد. در نهایت، این نقاط سفید کل ناخن را فرا گرفته و ناخن زبر، نازک و مستعد شکنندگی می گردد. این نقاط ممکن است به حفره تبدیل یا پوسته پوسته شوند.

عفونت زیر ناخنی پروکسیمال

عفونت های زیر ناخنی پروکسیمال رایج نیستند؛ اما می توانند در ناخن های دست یا پا دیده شوند. با رشد عفونت به سمت بالا، نقاط زرد رنگی در بستر ناخن به وجود می آید. این عفونت معمولاً در افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند رخ می دهد. همچنین می تواند در اثر زخم در ناخن به وجود آید.

عفونت کاندیدایی

عامل این نوع عفونت مخمر کاندیدا است. این مورد ناخن هایی را که قبلاً عفونت داشته یا صدمه دیده بوده را درگیر می کند. کاندیدا معمولاً ناخن های دست را درگیر می کند و اغلب در افرادی دیده می شود که دستانشان زیاد با آب در تماس است. این عفونت ها معمولاً در کوتیکول اطراف ناخن شروع می شود و باعث تورم، قرمزی و حساسیت نسبت به لمس می شود. ناخن ممکن است کمی از بستر جدا شود یا کاملاً کنده شود.

قارچ ناخن کاشت

زمانی که کاشت ناخن انجام می‌دهیم، در اثر وجود حباب‌های ریز هوا و همچنین ایجاد یک محیط تاریک و مرطوب محیط مناسبی برای رشد قارچ ایجاد می‌شود. اگر بدن ما به طور طبیعی میزبان اینگونه قارچ‌ها باشد به دلیل مساعد شدن شرایط، شروع به رشد و گسترش می‌کنند؛ اما ممکن است از طریق وسایل و مواد کاشت ناخن این عفونت به ما منتقل شود. به همین دلیل قبل از مراجعه به سالن‌های زیبایی برای انجام اموری مانند کاشت ناخن حتماً از بهداشت آنها و نحوه ضدعفونی کردن وسایل و مواد مورد استفاده اطمینان حاصل کنید؛ زیرا که این عفونت‌ها از فردی به فرد دیگر قابل انتقال هستند.

از جمله دلایل ایجاد قارچ در ناخن کاشت شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• چسباندن نادرست ناخن
• تغییر در ظاهر ناخن
• بهداشت ضعیف افرادی که در سالن کار می‌کنند.
• آسیب به ناخن‌های طبیعی
• استفاده از ناخن‌های کاشت شده برای مدت طولانی

تشخیص قارچ ناخن

برای تشخیص قارچ ناخن پزشک ناخن های فرد را معاینه خواهد کرد. برای تشخیص دقیق تر نیز پزشک ممکن است برخی از قسمت های ناخن یا ضایعات زیر ناخن را برداشته و برای تشخیص نوع قارچ به وجود آورنده عفونت به آزمایشگاه ارسال کند. بیماری های دیگری مانند پسوریازیس می تواند بسیار شبیه به عفونت قارچی ناخن بوده و با آن به اشتباه گرفته شود. میکروارگانیسم هایی مانند مخمر و باکتری ها نیز ممکن است ناخن ها را آلوده کرده و باعث بروز عفونت قارچی ناخن شود. در روند تشخیص، مشخص شدن علت بروز عفونت می تواند تا حد زیادی به انتخاب بهترین شیوه درمانی کمک کند.

عوارض عفونت قارچی ناخن

عوارض عمده ی عفونت قارچی ناخن عبارتند از:

• عود مجدد عفونت
• از دست دادن موقتی ناخن آلوده به عفونت
• تغییر رنگ ناخن
• گسترش عفونت به اعضای دیگر بدن یا جریان خون
• ایجاد عفونت باکتریایی پوستی به نام سلولیت

زمان مراجعه به پزشک

اگر اقدامات مراقبتی کمکی نکرده و ناخن به طور قابل توجهی شاهد تغییر رنگ، ضخامت یا تغییر شکل و ناخن هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که مبتلا به دیابت بوده و احتمال ابتلا به قارچ ناخن می دهید، حتماً برای پیگیری روند تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از قارچ ناخن

• دست و پاها را مرتب بشویید. دستان خود را بعد از لمس ناخن آلوده شسته و آنها را بعد از شستشو مرطوب کنید.
• ناخن ها را به خوبی گرفته و لبه ها و قسمت های ضخیم ناخن را با استفاده از یک ناخن گیر تیز بگیرید. پس از هر بار ناخن گرفتن، ناخن گیر را به خوبی ضد عفونی کنید.
• جورابهای جذب کننده و ضد عرق بپوشید یا هر روز جوراب های خود را عوض کنید.
• در طول روز از کفش های چرم که قابلیت تنفس دارند، استفاده کنید.
• کفش های قدیمی را دور انداخته یا آنها را با مواد ضد عفونی کننده یا پودرهای ضد قارچ ضد عفونی کنید.
• در استخرها و مکان های مرطوب از کفش یا دمپایی تمیز استفاده کنید.
• برای مانیکور و پدیکور ناخن ها به سراغ سالن هایی بروید که برای هر مشتری ابزار خود را ضد عفونی می کنند.
• از لاک ناخن و ناخن های مصنوعی استفاده نکنید.

درمان قارچ ناخن

درمان موضعی ممکن است به درمان عفونت خفیف کمک کند؛ اما در مواقعی می‌توانند عوارض جانبی خفیفی مانند تورم یا سوزش ایجاد کنند. درمان‌های موضعی امکان دارد شامل موارد زیر باشد:

• آمورولفین
• سیکلوپیروکس
• افیناکونازول
• تاوابورول

درمان‌های خوراکی قارچ ناخن برای موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای خوراکی تجویز کند. این داروها اغلب مؤثرتر و سریع‌تر از درمان‌های موضعی عمل می‌کنند. با این حال، این قرص‌ها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. پزشک ممکن است به افراد توصیه کند که هنگام مصرف این ضد قارچ‌ها از قرار گرفتن در معرض الکل و آفتاب خودداری کنند. همچنین برای بررسی هرگونه مشکلی نیاز به آزمایش خون وجود دارد. درمان‌های خوراکی شامل موارد زیر است:

• فلوکونازول
• گریزئوفولوین
• ایتراکونازول
• تربینافین
• درمان با لیزر و جراحی

جراحی برداشتن ناخن عفونی تنها در شرایط وخیم، درد شدید ناخن و موفقیت‌آمیز نبودن دیگر درمان‌ها انجام می‌شود. صفحه ناخن جدید پس از برداشتن ناخن رشد می‌کند، البته رشد مجدد آن گاهی بیش از یک سال طول می‌کشد. در صورت مقاوم بودن عفونت قارچ ناخن پا می‌توان از درمان با لیزر بهره گرفت. لیزر مقادیر بالایی از انرژی نوری را منتشر می‌کند که قارچ‌ها را می‌کشد و نابود می‌سازد. بر اساس نتایج پژوهش‌های انجام شده، لیزر درمانی کاملاً ایمن است و 90 درصد موارد پس از 3 ماه با موفقیت درمان می‌شود. البته جهت حفظ نتیجه به دست آمده درمان باید به مدت یک سال هر سه ماه یک بار تکرار شود.